Advies en ontwerp optimalisatie Leigraaf

Bouwstenen voor een natuurlijke beek

In opdracht van Waterschap Rivierenland heeft BWZ Ingenieurs maatregelen (bouwstenen)  voorgesteld om de natuurlijke beekprocessen van de Leigraaf te stimuleren. Begin dit jaar zijn deze maatregelen uitgevoerd, en de eerste resultaten zijn te zien en te horen.

Te weinig variatie in het tracé

De beek was al eerder meanderend aangelegd in het Groesbeekse beekdallandschap, maar de ecologische potentie van dit slingerende beektracé was daarbij nog niet optimaal benut. Het ontbrak aan verschillen in stroomsnelheid en aan een afwisseling in waterdiepte en -breedte. De beek had over het tracé tussen natuurgebied De Bruuk en de zandvang aan de Ketelstraat aan de Duitse grens een weliswaar slingerend tracé, maar met een eenvormig profiel waarin plas-drasoevers nagenoeg afwezig waren.

Het diep ingesneden profiel van de Leigraaf zorgde er bovendien bij piekbuien voor dat het afstromende water nauwelijks belemmerd werd op zijn weg naar beneden. De steile beekoevers boden de Leigraaf ook geen kans om buiten zijn oevers te treden.

Water vasthouden en waterkwaliteit en ecologie verbeteren

De maatregelen die zijn uitgevoerd aan de Leigraaf zijn daarom enerzijds gericht op het langer vasthouden van water bovenstrooms om overlast benedenstrooms te voorkomen en anderzijds op het verbeteren van de waterkwaliteit en het beekecosysteem. Door bijvoorbeeld dood hout in de oever aan te brengen vindt sedimentatie plaats met een smaller beektracé tot gevolg. De variatie in stroming die zo ontstaat, komt de waterkwaliteit ten goede. Maar ook verbetert de ecologie in de beek erdoor, want allerlei organismen vinden er voedsel en een geschikt leefmilieu. Bovendien heeft het ingebrachte hout een stuwende werking waardoor piekafvoeren benedenstrooms worden afgevlakt.

Bouwstenen nu zichtbaar

Begin 2025 zijn in de Leigraaf plas-drasoevers aangelegd en nevengeulen, poelen en een dode arm (met steilwand voor de ijsvogel) gegraven. Op verschillende plekken is de beekbodem verhoogd met grinddrempels en zijn er boomstammen over de beek geplaatst die bij een piekafvoer het water helpen vertragen. Tegelijkertijd is de zandvang versmald door met rijshoutbeschoeiing een vooroever aan te leggen. Beekbegeleidende bosjes op de zuidoever helpen verder ongewenste vegetatiegroei tegen te gaan.

Het resultaat is nu al zichtbaar (zie de foto’s), maar vooral ook hoorbaar: de Leigraaf is weer een kabbelende laaglandbeek in het heuvelachtige Groesbeekse landschap!