Bosrevitalisatie Brabantse Wal

Voor Staatsbosbeheer heeft BWZ Ingenieurs onderzocht hoe we de kwaliteit van de bossen van de Brabantse Wal kunnen verbeteren. Er kwamen steeds minder verschillende dieren en planten voor in deze bossen, en het bos heeft last van de steeds langere droge periodes. Daarom hebben we maatregelen voorgesteld om het ecologische en hydrologische herstel van de bossen te versnellen. Dat deden we samen met Stichting Bargerveen, Bosgroep Zuid Nederland en Onderzoekcentrum B-WARE.

De Brabantse Wal ligt in gemeente Woensdrecht, tegen de grens met België aan. Het is een Brabants dekzandlandschap, met bossen, vennen, heide en (abrupte) overgangen naar het lager gelegen zeekleilandschap. We werkten aan zes deelgebieden (Pilberg, Kortenhoeff, Staartse Heide, Bosje van Kanters, Stoppelbergen en het Moretusbos), die vrijwel alle binnen Natura 2000 vallen.

De bossen gingen achteruit

De toestand van de bossen op de Brabantse Wal is niet zoals gewenst. Er heeft een sterke uitloging plaatsgevonden als gevolg van zwaveldepositie in het verleden. Door de nog steeds veel te hoge stikstofdepositie vindt zowel vermesting als verdere verzuring plaats. Hierdoor heeft een sterke verarming van flora, fauna en fungi plaatsgevonden. Daarnaast ondervindt het bos de gevolgen van klimaatverandering, in het bijzonder sterkere droogteperioden in het groeiseizoen.

Hydrologie, bos en bodem verbeteren

Het gebied is divers, met veel afwisseling tussen natuurpercelen en andere functies. Vernatting is voor delen van de natuurpercelen nodig, maar niet per sé gewenst voor het andere landgebruik.  Effecten moeten daarom lokaal zijn. Aan de hand van een vooronderzoek en een hydrologisch effectonderzoek zijn we tot een definitief ontwerp (DO) voor hydrologische maatregelen gekomen. Dit betreft maatregelen als dempen en verondiepen van lokale afwatering (met rabatten en greppels), plaatsen van stuwen en aanpassen van duikers. Voor twee van de deelgebieden is het DO uitgewerkt tot een bestek.

Naast de hydrologische maatregelen hebben we advies gegeven over potentiële bossamenstellingen. Hiervoor is een bosinventarisatie uitgevoerd en is onderzoek gedaan naar de samenstelling van bodem en water. Hierop is advies gegeven over bosomvorming (met name toepassing van rijkstrooiselsoorten) en bodemverbetering door toepassen van steenmeel. Dit is uitgewerkt in uitvoeringsplannen waarmee een aannemer aan de slag kan.

Zoeken naar balans

Zowel in de hydrologische maatregelen als in de bosmaatregelen is het zoeken naar de balans tussen lokaal verbeteren en ongewenste effecten elders tegengaan, en tussen de voor- en nadelen van wel of niet ingrijpen met niet-gebiedseigen steenmeel om de bodemontwikkeling te helpen. Een interessante zoektocht, waarin we samen met Staatsbosbeheer goede discussies hebben gevoerd.